Một trong những yếu tố quyết định đến tính bền bỉ và thẩm mỹ của mô hình kiến trúc là nguyên vật liệu được sử dụng. Trong bài viết này, Khéo tay sẽ giới thiệu những nguyên vật liệu phổ biến và gần như không thể thiếu khi làm mô hình sa bàn kiến trúc, kèm theo đó là những ưu nhược điểm của mỗi loại chất liệu.
Các vật liệu mô hình chính dùng để làm sa bàn kiến trúc
1 Nguyên liệu làm đế sa bàn kiến trúc
Đế sa bàn đòi hỏi phải chắc chắn và ít biến dạng. Nếu đế sa bàn chỉ đơn thuần sử dụng gỗ tự nhiên nguyên tấm thì khả năng đế bị biến dạng rất cao, do gỗ tự nhiên rất dễ bị co ngót, cong, vênh với điều kiện khí hậu ở Việt Nam. Việc đế sa bàn bị cong, vênh dẫn tới hiện tượng bùng nền của sa bàn, các công trình bên trên bị biến dạng và tách khỏi nền, ảnh hưởng tới độ bền và tính thẩm mỹ của sản phẩm. Vì vậy, để giẩm tối đa hiện tượng đế gỗ tự nhiên bị cong, vênh thì cần phải làm hệ khung xương cho đế, hoặc phải bắt vít cố định đế gỗ lên khung bàn.
Một phương án khác để tránh việc đế sa bàn bị cong, vênh là sử dụng gỗ công nghiệp. Loại gỗ này gần như hạn chế hoàn toàn được hiện tượng cong, vênh của gỗ tự nhiên. Tuy nhiên, nếu trên bề mặt gỗ có các công trình dạng hồ nước, bể bơi, biển .v.v. thì cần đặc biệt cẩn trọng khi gia công. Vì loại gỗ công nghiệp không bền khi gặp chất lỏng. Nếu để gỗ dạng này tiếp xúc với nước thì gỗ rất dễ bị ngậm nước và phồng rộp, cũng dẫn đến hiện tượng bùng nền sa bàn, gây ảnh hưởng tới độ bền và tính thẩm mỹ của công trình bên trên.
2. Vật liệu mô hình thường làm các công trình dạng toà cao ốc, biệt thự, nhà liền kề
Để làm các dạng công trình như toà cao ốc, biệt thự, nhà liền kề .v.v. thì vật liệu mô hình được ưa thích nhất là mica.
Mica là một loại nhựa dẻo, bề mặt bóng với nhiều màu sắc tuỳ chỉnh. Đây là vật liệu có khả năng chịu lực uốn tốt, chịu va đập và chịu nhiệt tốt. Cũng là loại vật liệu rất bền bỉ theo thời gian. Việc làm sạch bụi bẩn trên loại vật liệu này cũng rất dễ dàng, bạn chỉ cần một miếng vải sạch và lau nhẹ là có thể dọn sạch bụi bẩn trên bề mặt nguyên liệu này.
Mica có thể cắt và tạo hình dễ dàng bởi máy cắt laser để tạo ra sản phẩm như mong muốn với số lượng nhiều. Đây cũng chính là một trong những ưu điểm nổi trội, để mica trở thành nguyên liệu phổ biến nhất mà hầu hết các công trình sa bàn đều cần tới.
Nhược điểm của loại nguyên liệu này là rất khó để tạo những dạng công trình kiến trúc đòi hỏi nhiều chi tiết và độ mềm mại. Đối với những dạng công trình như vậy thì cần sử dụng nhựa để thể hiện, và quá trình gia công cũng tỷ mỷ hơn nhiều so với chất liệu mica.
3. Xốp nén
Có khá nhiều loại xốp làm mô hình khác nhau và được sử dụng rộng rãi trong việc tạo địa hình cho sa bàn kiến trúc. Về ưu điểm, xốp là một vật liệu khá nhẹ, bền về mặt hoá học, nhưng nhược điểm của nó là tương đối yếu về tính cơ lý và việc cắt gọt cũng đòi hỏi nhiều kỹ năng thay thủ công. Thiết bị để cắt xốp cũng rất đặc biệt, bạn không thể cắt xốp chỉ bằng dao hoặc kéo, vì nó có thể tạo ra các mảnh vụn khiến miếng xốp trở lên nham nhở, làm xấu bề mặt của sản phẩm. Do đó, khi thi công bằng xốp, nên sử dụng máy cắt nhiệt để đảm bảo chất lượng bề mặt và tính thẩm mỹ cho sản phẩm.
Thông thường, trong lĩnh vực mô hình kiến trúc thì xốp chịu nén là loại được sử dụng phổ biến, vì loại xốp này khắc phục được tương đối nhược điểm về mặt cơ lý cho công trình. Xốp dạng này thường được dùng để thể hiện các địa hình dạng đồi núi, vách đá, mỏ than, hầm lò .v.v.
4. Tấm bìa formex
Về bản chất thì formex cũng là một loại xốp và được nén chặt để tăng khả năng chịu tác động cơ lý. Mặc dù vậy, xét về tính cơ lý thì formex không thể nào so sánh được với mica. Trước đây, khi mà nguyên liệu mica chưa phổ biến thì mô hình sa bàn rất hay được làm bằng formex, bởi formex dễ cắt thủ công, dễ uốn và nếu muốn có màu sắc thì có thể sơn màu.
Fomex không thể bền như mica về tính cơ lý, ngoài ra cũng không có sẵn các màu sắc như mica, vì vậy nên loại nguyên liệu này ngày càng trở nên ít phổ biến. Tuy nhiên, với một số dạng công trình đặc thù thì bìa formex vẫn là một dạng nguyên liệu đặc thù và không thể thay thế.
5. Cây trang trí và thảm cỏ
Về cây trang trí: Có rất nhiều loại cây được sử dụng trong mô hình sa bàn. Cấu tạo của các loại cây này thì thường được làm bằng nhựa, khá bền về cả mặt cơ lý và hoá học.
Việc sử dụng cây trong mô hình sa bàn cũng đòi hiểu nhiều sự tinh tế, cần có sự sắp xếp cây cối một cách tỷ mỷ, biết phân biệt lựa chọn cây cho đô thị, cây cho biệt thự hoặc cây chuyên để trồng rừng.
Về thảm cỏ mô hình: Đa số thảm cỏ sử dụng trong mô hình sa bàn là loại thảm có lớp lót bên dưới bằng giấy. Loại thảm cỏ này được sử dụng rất phổ biến với nhiều màu sắc khác nhau. Độ cao của cỏ thông tường là từ 0.5mm-2mm, tuỳ thuộc vào tỷ lệ sa bàn, dạng công trình mà có sự bày trí thích hợp.
6. Đèn LED
Đèn LED cũng là một trong những nguyên liệu mà hầu hết các mô hình kiến trúc được trang bị. Đây được xem như nguồn cung cấp ánh sáng chủ đạo cho toàn bộ mô hình sa bàn.
- Ưu điểm của các bóng đèn LED là cung cấp ánh sáng vừa phải và cực kỳ tiết kiệm điện năng. Đồng thời, các bóng LED hiện nay cũng rất bền bỉ, độ bền của bóng có thể lên tới vàn nghìn giờ.
- Nhược điểm của loại bóng này là cần đấu nối thực sự cẩn thận, đôi khi việc đấu nối cần rất nhiều thời gian, vì nhiều dạng công trình cần đấu từng con LED rời cho tới khi đủ vài ngàn LED.
Việc phân bổ LED trong dự án cũng đặc biệt quan trọng, bởi lẽ cần phải biết phân bổ ánh sáng sao cho hợp lý, để làm nổi bật lên các hạng mục công trình chính, trong khi những hạng mục phụ cũng cần đèn LED nhưng chỉ ở mức ánh sáng vừa phải. Hoặc cũng nên căn nhắc các hạng mục như nhà cao tầng, sử dụng LED sáng đồng đều, hay sử dụng LED nháy hoặc kết hợp cả 2.
Bộ nguồn lắp đèn LED cho sa bàn cũng cần chú ý nhiều. Vì số lượng LED lớn nên nguồn chắc chắn sẽ toả rất nhiều nhiệt. Ngoài yếu tố về chuyên môn để đảm bảo mạch LED hoạt động ổn định thì nguồn LED cần trang bị thêm quạt tản nhiệt. Giúp cho nguồn cấp luôn giữ được nhiệt độ ổn định và hoạt động bền bỉ.
Các công đoạn cơ bản để làm sa bàn
Ngoài việc chuẩn bị đầy đủ về nguồn nguyên vật liệu mô hình thì giao đoạn thi công sa bàn cũng hết sức quan trọng. Nhìn chung, các công đoạn làm sa bàn được gói gọn theo quy trình như sau:
1. Lên ý tưởng
Đây là công đoạn đầu tiên, giúp phác thảo từng chi tiết của mô hình sa bàn trước khi thực hiện. Thông thường, ở giai đoạn này, Khéo tay sẽ tiếp nhận ý tưởng của khách hàng, tính toán tỷ lệ sa bàn phù hợp với diện tích sa bàn khách hàng muốn làm. Sau đó thiết lập bản vẽ dạng 3D cơ bản để mô phỏng và đi tới thống nhất.
2. Lựa chọn nguyên liệu làm sa bàn
Việc chọn nguyên liệu của sa bàn cũng rất quan trọng. Tùy theo từng loại sa bàn với từng ngành nghề thích hợp mà Khéo tay sẽ lựa chọn chất liệu phù hợp. Chất liệu ở đây có thể là gỗ, nhựa, xốp, mica… những chất liệu có độ bền cao sẽ được ưu tiên sử dụng.
3. Dựng nền sa bàn
Sau khi nghiên cứu kỹ về tỷ lệ và lựa chọn nguyên liệu để thi công, Khéo tay tiến hành việc thiết kế và đo cắt đế nền sa bàn. Tuỳ vào từng loại hình sa bàn mà đế nền được chọn loại gỗ sao cho phù hợp. Kèm theo đó là việc tính toán tỷ mỷ khung xương, nhằm đảm bảo cho đế nền được vững chắc và tránh cong vênh.
4. Triển khai các công trình bên trên
Tại bước này, các công trình bên trên có sự phân hoá về cách làm. Các công trình dạng lặp đi lặp lại được phụ trách bởi một bộ phận nhân sự riêng biệt. Trong khi đó, các công trình mang tính duy nhất và quy mô sẽ được phụ trách bởi một đội ngũ nhân sự khác. Đồng thời, các đội ngũ nhân sự luôn luôn có sự kết nối với nhau để đảm bảo tính đồng nhất của mô hình kiến trúc.
Cách làm như trên giúp công trình sa bàn được hoàn thiện một cách nhanh chóng, đáp ứng được tiến độ thi công gấp rút nhưng vẫn đảm bảo tính đồng nhất và đúng thiết kế đã đặt ra.
5. Hoàn thiện cảnh quan
Bước này có thể làm song song với bước 4 hoặc làm sau bước 4. Thứ tự làm các bước nên linh động để phù hợp với từng loại hình sa bàn cũng như chỉ tiêu về thời gian, chi phí .v.v..
Trên đây là những vật liệu mô hình chính để làm sa bàn kiến trúc. Ngoài các vật liệu mô hình nêu trên thì còn rất nhiều những chất liệu làm sa bàn phụ trợ khác. Việc đa dạng và ứng dụng nguyên vật liệu hợp lý phụ thuộc rất nhiều vào ý tưởng sáng tạo và kinh nghiệm của đơn vị làm sa bàn.
By: kheotay.com.vn
